iran dinleri ne demek?
İran dinleri, 'da ortaya çıkan
.
Geçmişi
'daki antik
inançları, faaliyetleri ve
kültürel olayları karmaşık konulardır. Antik İranlılar, birkaç
ve Aryan olmayan kabilenin bir
kombinasyonuna atıfta bulunmuşlardır. Aryanlar veya antik İranlılar;
güneş, güneş ışığı ve gök gürültüsü gibi doğal unsurlara tapıyorlardı
ancak bunlara inanmaya devam ederken dikkatlerini çoğunlukla tek bir
tanrıya kaydırmışlardır. İranlı antik peygamber
, İran dini inançlarını bir
biçimine dönüştürmüştür. Zerdüşt'ün
'sının ilahileri olan
, tek tanrılı fikirleri İran'a getirirken
ve aracılığıyla
çoktanrıcılığa ve önceki inançlara değinilir.
ve Avesta, araştırmacılara erken Aryan
inançlarını ve fikirlerini keşfetmede önemli kaynaklar olarak hizmet
etmiştir.
Antik dönem
- : İran
halklarının daha sonraki yerli dininin evrimleştiği çeşitli inanç ve
uygulamalardır. Bu din aynı zamanda gelişimini de etkilemiştir.
- :
dini ve modern
'in öncüsü.
- : İran halklarının eski
dini.
- : İran halklarının yerli
inançları ve uygulamaları için günümüzün şemsiye terimi. Günümüz
Zerdüştlüğü yekpare, 'nun seçkin formunun
bir devamı iken antik çağda; konum, etnik aidiyet ve tarihsel döneme
göre biraz farklılık gösteren çeşitli varyantları veya mezhepleri
vardı. Bir zamanlar büyük bir nüfusa ve yüksek çeşitliliğe sahipti.
- : 'nun sonlarında
Zerdüştlük, Sasani İmparatorluğu kadar geç bir takipçi kitlesine
sahip olan bir
olan Zurvanizm (Zurvanite
Zerdüştlüğü) olarak da belirgindi.
- : MS 1. yüzyıldan 4. yüzyıla kadar
Roma İmparatorluğu'nda uygulanan proto-Zerdüşt Pers tanrısı
Mithras'ı merkez alan gizemli bir din.
- : Mandaeizm'den etkilenmiş
olabilecek bir 3. yüzyıl
gnostisizmi. Maniheistler, bir "Büyüklüğün Babası"na (Aramice: Abbā
dəRabbūṯā, Farsça: pīd ī wuzurgīh) inanıyorlardı ve O'nu (ışık
tanrısı) en ulu olarak görüyorlardı.
- : Özel mülkiyeti ortadan kaldırmaya
çalışan 5. yüzyıl sonu veya 6. yüzyıl başı proto-sosyalist
gnostisizm.
Orta Çağ
- Erken İslami dönemde Pers-İslam
tektanrıcılığı ile varoluş, yaşam ve sevginin geleneksel bir yorumu
olan Fars mistisizminin gelişimini yaşandı. Bu gelişme; ilahi aşka
dayalı mistik uygulamalar yoluyla, doğrudan bir manevi hakikat
(Tanrı) algısına inanıyordu.
- , Şii İslam ve Zerdüştlüğün bir
senkretizmini vaaz eden 'ın 8. yüzyıl
öğretilerine dayanan bir 9. yüzyıl dini ve siyasi hareketidir.
yönetimindeki hareket,
özel servetin yeniden dağıtılmasını ve İslam'ın ortadan
kaldırılmasını istemiştir.
- , Peygamber Behafarid etrafında
bir 8. yüzyıl kült hareketidir. Hareketin köklerinin Zerdüştlük'te
olduğu düşünülse de Behafarid ve takipçileri hem Zerdüştlüğe hem de
İslam'a zarar vermek suçlamasıyla idam edilmiştir.
- , 16. yüzyılda kurulduğuna inanılan
tarikatıdır. Yezdanizm, Tanrı ile
Kutsal Yedi'yi oluşturmak için bir birincil ve beş ikincil avatar
olarak tezahür eden bir Tanrı inancını ilan etmiştir.
- Yezidilik
Modern
- ,
etnik dininin canlanması (bkz: )
- Roşanniya Hareketi, Pir Roshan'ın halkının takip ettiği bir dizi tek
tanrılı öğreti.
- , dininin
öncülü olan tarafından
kurulan 19. yüzyılın ortalarında tek tanrılı bir din.
- , 19. yüzyılda bir Pers sürgünü
olan tarafından kurulan yükselen
tek tanrılı bir din.
Kaynakça
Bibliyografya
- Alessandro Bausani, Religion in Iran: From Zoroaster to Bahaullah,
Bibliotheca Persica, 2000
- , Religions of Iran: From
Prehistory to the Present, London: Oneworld, 2013.
Dış bağlantılar
Orijinal kaynak: iran dinleri. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler